Εσύ ξέρεις τι είναι τα δρίματα;

 

Δρίμες: μια παλιά λαϊκή δοξασία

Σε πολλούς τόπους της Ελλάδας, ορισμένες ημέρες του χρόνου θεωρούνται γρουσούζικες και δυσοίωνες. Αυτές οι ημέρες είναι γνωστές ως δρίμες ή δρίματα και αποτελούν μέρος μιας παλιάς λαϊκής παράδοσης που συνδέεται με δαιμονικά πνεύματα και κακοτυχία.

Σύμφωνα με όσα διασώζονται στη λαϊκή μνήμη —και όπως μου έχουν πει πολλοί παππούδες και γιαγιάδες— οι δρίμες αφορούν κυρίως:

• Τις εννιά πρώτες μέρες και όλα τα Σάββατα του Μαρτίου

• Τις εννιά πρώτες μέρες και όλες τις Δευτέρες του Αυγούστου

Γι’ αυτό υπάρχει και η γνωστή φράση:
«Του Μαρτιού τα Σάββατα, του Αυγούστου οι Δευτέρες».

Τις συγκεκριμένες μέρες πίστευαν ότι εμφανίζονται δαιμονικά πνεύματα, τα λεγόμενα Δρίμες, τα οποία μπορούν να προκαλέσουν ζημιές ή ατυχίες. Η ονομασία πιθανότατα προέρχεται από το επίθετο δριμύς, που σε αρχαϊκή χρήση σχετίζεται με κάτι σκληρό, επικίνδυνο ή «δαιμονικό».

Γι’ αυτό και οι άνθρωποι απέφευγαν πολλές καθημερινές εργασίες. Πίστευαν, για παράδειγμα, ότι:

• Αν κάποιος λουστεί, θα πέσουν ή θα ασπρίσουν τα μαλλιά του.

• Αν πλύνουν ρούχα, τα ρούχα θα φθαρούν, θα λιώσουν ή θα «τα διαλύσουν τα δαιμόνια».

• Αν κόψουν ξύλα, θα εμφανιστεί ο σκόρος που θα τα καταστρέψει.

• Αν κλαδέψουν αμπέλια ή φυτέψουν κρεμμύδια, πατάτες και άλλα φυτά, αυτά δεν θα ευδοκιμήσουν.

• Δεν έπρεπε να κάνουν μπάνιο, να ποτίζουν ή να αφήνουν τα παιδιά να περιπλανιούνται στους δρόμους, γιατί θεωρούνταν πιο «ευάλωτα».

Για να «ξορκίσουν» την κακοδαιμονία, οι νοικοκυρές —όταν ήταν απαραίτητο να κάνουν μπουγάδα— έριχναν μέσα στο νερό ένα καρφί ή ένα κομμάτι σίδερο, πιστεύοντας ότι το μέταλλο λειτουργεί προστατευτικά.

Η φράση «μες τα δρίματα πέσαμε» χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα για να δηλώσει ότι κάποιος βρέθηκε σε εμπόδια, δυσκολίες ή μια σειρά ατυχών περιστατικών.

Παρόλο που σήμερα τέτοιες δοξασίες δεν καθορίζουν την καθημερινότητα, οι δρίμες αποτελούν ένα ενδιαφέρον και ζωντανό κομμάτι της λαογραφικής μας κληρονομιάς — μια αντανάκλαση της προσπάθειας των παλαιότερων ανθρώπων να κατανοήσουν και να προστατευτούν από το απρόβλεπτο της ζωής.

Στην εγκυκλοπαίδεια "ΗΛΙΟΣ" αναφέρονται τα ακόλουθα: 

Οι δρίμες: Σε πολλά μέρη της Ελλάδας, τις πρώτες μέρες του Αυγούστου αποφεύγονται διάφορες εργασίες, καθώς πιστεύεται ότι αυτές οι ημέρες είναι «δυσοίωνες» και μπορούν να προκαλέσουν ανεπανόρθωτες ζημιές. Για τον λόγο αυτό: Οι γυναίκες δεν πρέπει να πλένουν ρούχα, επειδή «δριμιάζουν» – δηλαδή τα υφάσματα κόβονται, φθείρονται ή γεμίζουν μικρές τρύπες όταν εκτεθούν στον ήλιο. Δεν πρέπει να ποτίζονται οι μπαξέδες, γιατί θεωρείται ότι τα φυτά θα ξεραθούν. Δεν επιτρέπεται το κολύμπι, καθώς «το σώμα γεμίζει εξανθήματα». Αποφεύγεται και το λούσιμο, γιατί «καταστρέφονται τα μαλλιά». Με παρόμοιο τρόπο, τις πρώτες μέρες του Μαρτίου δεν κόβουν ξύλα, επειδή «σαρακιάζουν», δηλαδή χαλάνε εύκολα ή καταστρέφονται από σκουλήκια. Έτσι, οι δρίμες του Αυγούστου θεωρούνται επικίνδυνες για τα υφάσματα, ενώ του Μαρτίου για τα ξύλα. Στην Πελοπόννησο θεωρούνται ιδιαίτερα δυσοίωνες τα Σάββατα του Μαρτιού, οι Δευτέρες του Αυγούστου, καθώς και ημέρες κατά τις οποίες «λιοκρίζει το φεγγάρι» – δηλαδή η πανσέληνος. Στις δοξασίες αυτές συνδέονται και τα Δωδεκαήμερα, που σχετίζονται με την εμφάνιση των καλικάντζαρων. 

Ετυμολογία της λέξης Η ετυμολογία της λέξης «δρίμες» απασχόλησε πολλούς φιλολόγους, χωρίς να έχει δοθεί απολύτως ασφαλής απάντηση. Ο Κοραής τη συσχετίζει με το ρήμα δρίπτομαι («κόβομαι»). Άλλοι υποστηρίζουν ότι σχετίζεται με τις «δριμύδες νύμφες», νεράιδες που εμφανίζονται τις μέρες αυτές. Την άποψη αυτή αποδέχθηκε και ο λαογράφος Νικόλαος Πολίτης. Άλλοι ερευνητές συνδέουν τη λέξη με το επίθετο δριμής· τις μέρες αυτές ο ήλιος είναι ιδιαίτερα καυστικός και προκαλεί ζημιές, άρα δηλώνεται ένας «δριμύς όλεθρος», που αργότερα προσωποποιήθηκε σε τοπικά πνεύματα ή όντα. Η λέξη «Δρίμες» απαντά ήδη στο ποίημα του Γεωργιλά του 15ου αιώνα, στο αποκαλούμενο "Θανατικόν της Ρόδου". Αναφορές για τις δρίμες βρίσκουμε και στο έργο Λαογραφία του Νικολάου Πολίτη.

Μαρία Αναστασοπούλου,  

Μάριος Θανάσουλας, 

Χάρης Θεοδωρόπουλος,   

Σοφία Σμερνιώτη,  

Νικολέττα Χρονοπούλου